Η διεκδικητική συμπεριφορά αποτελεί μια πολύτιμη και απαραίτητη δεξιότητα που σας βοηθάει να διαμορφώσετε ισότιμες και αμοιβαίες σχέσεις και να διατηρήσετε μια ικανοποιητική αίσθηση ελέγχου της ζωής σας, αφού σας επιτρέπει να ασκείτε τα ατομικά σας δικαιώματα και να προωθείτε αποτελεσματικά τα συμφέροντά σας στις κοινωνικές επαφές σας.
Τι είναι η διεκδικητική συμπεριφορά
Τη διεκδικητικότητα δεν τη φέρουμε γονιδιακά, αλλά τη μαθαίνουμε όπως και άλλες συμπεριφορές που μας χαρακτηρίζουν. Λανθασμένα, πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη διεκδίκηση εγωκεντρική συμπεριφορά και ασύμβατη με την ευαισθησία, ενώ για άλλους η διεκδικητικότητα συγχέεται με την επιθετικότητα.
Η κοινωνική δεξιότητα της διεκδικητικότητας αποτελεί αναμφίβολα την χρυσή τομή ανάμεσα στην υποχωρητικότητα/παθητικότητα και στην επιθετικότητα. Αντιδιαστέλλεται τόσο από την υποχωρητικότητα/παθητικότητα, όσο και από την επιθετικότητα, αφού και οι δύο αυτές συμπεριφορές θεωρούνται αυτό-ηττώμενες και αποτελούν δυσλειτουργικούς μορφές επικοινωνίας.
Υποχώρηση και παθητικότητα
Στη μία πλευρά του φάσματος, ένα άτομο υποχωρητικό/παθητικό, δεν εκφράζει τα ειλικρινή του συναισθήματα και απόψεις, επιτρέποντας έτσι στους άλλους να παραβιάζουν τα δικαιώματά του. Αναστέλλει τη συναισθηματική του αυτό-έκφραση και δεν επιτρέπει μια ελεύθερη ροή συναισθήματος ικανοποιώντας περισσότερο τις απαιτήσεις των άλλων, προκειμένου να αποφύγει οποιαδήποτε αντιπαράθεση. Δεν διεκδικεί καθόλου τα δικαιώματα του ή το κάνει με τρόπο αδύναμο και μη-συστηματικό, με αποτέλεσμα οι άλλοι να μην τον λαμβάνουν υπόψη τους, ή να τον υποτιμούν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να μην ζει αυθεντικά και σύμφωνα με τις ανάγκες του και να εσωτερικεύει μη λεκτικοποιημένο θυμό και ματαίωση. Επιτρέπει στους άλλους να παίρνουν τον έλεγχο, ενώ συνήθως επεξεργάζεται μια πιο αποτελεσματική απάντηση αφού έχει περάσει η δυνατότητα αντίδρασης, μειώνοντας έτσι αισθητά το αίσθημα αυτό- αποτελεσματικότητάς του.
Η υποχώρηση/παθητικότητα συνήθως υιοθετείται και παγιώνεται γιατί τα άτομα θεωρούν ότι δεν έχουν το δικαίωμα να είναι διεκδικητικά στις σχέσεις τους ή αισθάνονται άγχος για τις συνέπειες φοβούμενοι ότι θα γίνουν δυσάρεστοι και έτσι αποφεύγουν να εξοικειωθούν βιωματικά με τη νέα μάθηση της διεκδικητικής συμπεριφοράς.
Συχνά εμπόδια στην διεκδικητική αυτοέκφραση αποτελούν οι διαπροσωπικοί φόβοι για την αρνητική κριτική, την απόρριψη, ή την ανάληψη τη ευθύνης των συναισθημάτων των άλλων. Επίσης πολλά άτομα θεωρούν ότι υστερούν στις απαραίτητες προσωπικές δεξιότητες για αποτελεσματική αυτοέκφραση, συντηρώντας έτσι και περιχαρακώνοντας ακόμα περισσότερο τη δυσκολία τους.
Επιβολή, υποτίμηση και σύγκρουση που οδηγεί στην απομόνωση
Στην αντίθετη πλευρά, ένα άτομο που φέρεται επιθετικά αναγνωρίζει μόνο τα δικά του δικαιώματα και ανάγκες και δεν σέβεται τα αντίστοιχα των άλλων. Η έκφραση των σκέψεων και των συναισθημάτων γίνεται με τρόπο μη υγιή και αποτελεσματικό, δυσπροσαρμοστικό και παραβιαστικό/κακοποιητικό για τους άλλους. Εδώ το άτομο επιθυμεί να επιβάλει τη γνώμη του εις βάρος των άλλων.
Η «νίκη» σηματοδοτείται κάθε φορά μέσα από την υποτίμηση των υπολοίπων. Μπορεί βραχυπρόθεσμα κάποιες φορές να πετυχαίνει τους στόχους του, όμως δημιουργεί μια τόσο βαθιά αρνητική εντύπωση στο περιβάλλον του, που μακροσκοπικά αυτό δρα εναντίον του, δημιουργώντας συγκρουσιακές σχέσεις και απομόνωση.
Ποιά είναι η “χρυσή τομή” στις σχέσεις;
Η εναλλακτική, μέση οδός στην επικοινωνία που βοηθάει στην εδραίωση ισότιμων και αμοιβαίων σχέσεων είναι αυτή της διεκδικητικότητας.
Ένα άτομο διεκδικητικό υπερασπίζει ευθέως τα ατομικά του δικαιώματα, σεβόμενο όμως αυθεντικά και τα συναισθήματα των άλλων. Εδώ η ισορροπία των δυναμικών αποκαθίσταται, εφόσον αιτήματα, στάσεις, επιθυμίες και ανάγκες εκφράζονται με έναν ειλικρινή, άμεσο και λειτουργικό τρόπο.
Η διεκδικητικότητα συμβάλει με υγιή και θετικό τρόπο στην αυξημένη ανταπόκριση των άλλων στα αιτήματά μας και στην αποτελεσματική επίλυση των όποιων αντιπαραθέσεων ανακύπτουν. Εστιάζει στην προσωπική αυτοεπιβεβαίωση αλλά και στην ποιότητα των σχέσεων μας, από τη στιγμή που η αυτοέκφραση επιχειρείται με αναγνώριση και σεβασμό στα δικαιώματα των άλλων, χωρίς προσπάθεια κριτικής, απόρριψης, ελέγχου ή χειρισμού των συνομιλητών μας.
Πιο συγκεκριμένα, η διεκδικητικότητα περιλαμβάνει ένα εύρος συμπεριφορών όπως το να εκπαιδευτεί κάποιος στο να βάζει όρια, να απαντά σε μια κακοπροαίρετη κριτική, να αποφασίζει ο ίδιος πού και πώς θα διαθέτει το χρόνο του, να θέτει στόχους με γνώμονα τις ανάγκες του, να ζητά υποστήριξη από τους άλλους όταν το χρειάζεται, να είναι πιο εξωστρεφής και κοινωνικός κάνοντας ο ίδιος έναρξη και διατηρώντας στη συνέχεια μια αυθεντική επικοινωνία κ.α.
Η διεκδικητικότητα ως κοινωνική δεξιότητα
Η σημασία της κοινωνικής δεξιότητας της διεκδικητικότητας φαίνεται και από το γεγονός ότι η συμπεριφορά αυτή αποτελεί σημείο-ορόσημο πολλών ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων. Άμεσα αποτελέσματα της εφαρμογής της είναι η υιοθέτηση εναλλακτικότερων, λειτουργικότερων τρόπων συμπεριφοράς και η αποτελεσματικότερη πλοήγηση σε στρεσογόνες συνθήκες, η βελτίωση των διαπροσωπικών δεξιοτήτων, η μείωση του άγχους, του θυμού και της απογοήτευσης στις κοινωνικές επαφές, η αύξηση της ικανοποίησης μέσα από μια πιο αυθεντική βίωση της ζωής, της αυτοπεποίθησης και της αίσθησης της αυτοαποτελεσματικότητας του ατόμου, η εκπλήρωση των στόχων ζωής, καθώς και η αποκατάσταση της ισότιμης και αμοιβαίας επικοινωνίας και της ποιότητας των σχέσεων στην καθημερινότητα.
Βασιλική Ζαρίφη Ψυχολόγος
πηγή:blog.doctoranytime.gr
Επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο facebook/ instagram: ByBusMagazine, ακολουθήστε μας και κάντε like στα άρθρα μας… γιατί το bybus.gr μπορεί να σας ταξιδέψει παντού!!